Bosnisch-Servische afscheidingsplannen bedreigen vrede in Bosnië – nu kan het nog gestopt worden
Oekraïne demonstratie in Den Haag, 26 februari 2022
Rusland is binnengevallen in Oekraïne – een afschuwelijke oorlog is begonnen. Het krijgt nog weinig aandacht, maar soortgelijk dreigt geweld uit te breken in Bosnië. Nationalistische Bosnisch-Servische politici werken aan eenzijdige afscheiding van het door hen gedomineerde landsdeel, Sprska. Ook willen ze een eigen leger oprichten. De Russische inval in Oekraïne zal hen verder aansporen om afscheiding ook met geweld door te zetten. De EU heeft de positie om dit te stoppen, maar laat het op zijn beloop.
Bosnië kent sinds de verwoestende oorlog van ’92 – ’95 een broze vrede. De Bosnisch-Servische leider Milorad Dodik heeft hier nu een bom onder gelegd. Hij werkt er aan dat het door Serviërs gedomineerde landsdeel (Srpska) zich dit voorjaar zal afscheiden van de Bosnische staat, met zelfs een eigen leger.[1]
Daarbij krijgt hij actieve steun van Servië en Rusland. Het besluit is in strijd met de Bosnische grondwet. Maar het is bovenal een levensgevaarlijke ontwikkeling. Let wel: het gaat hier niet zomaar om een bevolkingsgroep die zich vreedzaam van een land af wil scheiden, zoals wanneer Vlaanderen zich af los zou maken van België. De wortels van de roep om afscheiding liggen in de eerdere oorlog. Bosnische-Serviërs streefden daarin naar een etnisch zuivere staat: een staat alleen bestemd voor Serviërs. Alle anderen werden systematisch verdreven, verkracht en vermoord. Met de massamoord op meer dan 8.000 mannen en jongens van Srebrenica als triest dieptepunt.
Gaan de huidige afscheidingsplannen door, dan is duidelijk wat het eindstation zal zijn: de niet-Servische inwoners worden alsnog weggepest. Het zal leiden tot een volkomen verbrokkeld Bosnië, stromen vluchtelingen en geweld. Een grote meerderheid van de bevolking van Bosnië (74%) is dan ook tegen afscheiding.
Bosnië ligt midden in Europa, en Europa heeft een belangrijke verantwoordelijkheid om er de vrede te bewaren. Vanuit de EU is er een hoge vertegenwoordiger, Christiaan Schmidt, die vergaande politieke bevoegdheden heeft, en is er een Europese vredesmacht, EUFOR. Alleen is deze terug gebracht van 7.000 manschappen in 2004 naar nog slechts 600 nu.[2]
De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, en onze ambassadeur in Sarajevo veroordeelden met kracht de stappen van Dodik.[3] Het is goed dat krachtig stelling wordt genomen. Maar bij woorden mag het niet blijven. Concrete stappen zijn nodig om escalatie echt te voorkomen:
- ontslag van de Bosnisch-Servische leider Dodik. De hoge vertegenwoordiger heeft daartoe de bevoegdheid [4];
- sancties tegen politici die actief werken aan scheuring van Bosnië;
- de EUFOR vredesmacht op de oorspronkelijke sterkte van 7.000 man terugbrengen.
We roepen Nederland op om hierin voorop te lopen. Zoals Nederland ook voorop liep bij de arrestatie van Mladic en Karadzic.
Nederland heeft in Srebrenica met eigen ogen kunnen zien welke verschrikkingen er plaats kunnen vinden als etnisch extremisme de vrije loop krijgt. We zien het nu ook in Oekraïne. Het is nog mogelijk om de weg daarnaar toe te blokkeren. Nu kan dat nog. Anders zijn wij – weer – te laat.
Ab de Buck en Caspar ten Dam, bestuursleden van het voormalige PCSM
[1] https://www.nrc.nl/nieuws/2021/12/13/balkan-republika-srpska-zet-volgende-stap-richting-afscheiding-van-bosnie-herzegovina-a4068717
[2] https://nl.wikipedia.org/wiki/EUFOR_Althea
[3] Ref. Ares(2022)646395-27/01/2022
[4] https://nl.wikipedia.org/wiki/Hoge_vertegenwoordiger_voor_Bosni%C3%AB_en_Herzegovina